Soru: Merhaba, yaklaşık 5 senedir çalıştığım iş yerinde son dönemler de sürekli ücretli izine çıkartılıyoruz. İşverenin böyle bir hakkı var mı? Biz bu duruma itiraz edebilir miyiz? Teşekkürler.
Cevap:
Merhabalar,
4857 Sayılı İş Kanunu‘nun 53. maddesi gereğince bir iş yerinde bir senelik kıdem süresini dolduran çalışanlar yıllık izne hak kazanır. Bu kapsamda işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara on dört günden,
b) Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) On beş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmi altı günden,
Az olamaz.
Ancak on sekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
Zorla yıllık izin kullandırma
Bu durumun birden fazla sebebi olabilir. İş yerinizde şuan sezondan dolayı işler durgun oluyor olabilir. İş yeriniz üretim tesisi ise, makinelerin genel bakımı için üretim durdurulup işçilere izin veriliyor olabilir. Açıkça söylemek gerekir ise, sebebi ne olursa olsun, işçilere zorla ücretli izin kullandırılması konusunda 4857 Sayılı İş Kanunu‘muzda bir hüküm bulunmamakta. Burada önemli olan hadise, tam tersi yani zorla ücretsiz izin kullandırma durumlarında ortaya çıkacaktır. Bknz: İşveren işçiyi zorla ücretsiz izne çıkartabilir mi?
İşveren yıllık izin kullandırmak zorundadır.
Yıllık ücretli izin hakkı, işçinin dinlenme hakkı olarak anayasal bir hak olarak düzenlenmiş olup vazgeçilemeyecek olan bir düzenlemedir. Anayasa’nın 50. maddesi’nde “Dinlenmek çalışanların hakkıdır” diyerek ve 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 53. maddesi’nin 2. fıkrasında, “Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez” denilerek bu hakkın kullandırılması için ilgili yasal düzenlemeler yapılmıştır.
Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği uyarınca; işveren iş yerinde yürütülen işlerin nitelik ve özelliklerine göre, yıllık ücretli izinlerin, her yılın belli bir döneminde verileceğini tayin edebilir.
İşçinin yıllık iznini kullanmak istediği zamandan bir ay önce bu isteğini işverene yazılı olarak bildirmesi gerekmektedir. Aynı tarihe rastlayan izin isteklerinde; iş yerindeki kıdem ve bir önceki yıl iznini kullandığı tarih dikkate alınarak öncelikler belirlenir. İşveren işçinin istediği izni kullanma tarihini onaylamak zorunda değildir. Ancak izin sıra ve nöbetleşmesini göstermek üzere hazırlanacak çizelgeler işçinin talebi ve iş durumu dikkate alınarak hazırlanır.
Özetlememiz gerekir ise şayet;
İşçilerin zorla ücretli izin kullandırılması konusunda 4857 Sayılı İş Kanunu‘nda bir düzenleme bulunmamaktadır. Kanun, işçilerin bir takvim yılı içerisinde izin kullanıp kullanmadığı ile ilgilenir. Ekonomik ya da başka nedenlerden ötürü bir süre boyunca kendilerine zorla ücretli izin kullandıran işverene karşı işçilerin herhangi bir yaptırımda bulunma hakları yoktur.
