Yıllık izinlerin bölünebilmesi ile ilgili düzenleme
1982 tarihli T.C. Anayasasının, “Çalışma Şartları ve Dinlenme Hakkı” başlıklı 50. maddesinde:
“Dinlenmek, çalışanların hakkıdır” denmiş ve “Ücretli hafta ve bayram tatili ile ücretli yıllık izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir.”
hükmü yer almıştır.
Yıllık ücretli izin hakkı, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 53 ila 61. maddeleri arasında düzenlenmiştir.
Ayrıca, uygulamaya ilişkin olarak ve 4857 sayılı İş Kanununun 60. maddesine dayanarak, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından “Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği” yayımlanmıştır.
Yıllık ücretli izin süreleri ne kadardır?
4857 sayılı İş Kanunu, yıllık izin gün sayılarını üç özellik ile belirlenebileceği belirtilmiştir.
- Çalışanın o işyerindeki kıdemi (çalışma süresi),
- Çalışanın yaşı,
- Yer altı işlerinde çalışan işçilere ilişkin özel düzenlemedir.
Yaş parametresi ile belirli bir yaşın altındaki ve üstündeki çalışanlar gözetilmiş ve bu kişilerin izin gün sayıları, o işyerindeki kıdemlerine bakılmaksızın en az 20 gün olacak şekilde düzenlenmiş; kıdem parametresi ile bir çalışanın o işyerindeki izin süresi, kıdemi ile doğru orantılı olarak arttırılmış ve kıdemli çalışanlar korunmuş; madde hükmüne, 2014 yılında eklenen ek cümle ile de yer altı işlerinde çalışanların izin gün sayıları diğer sektörlerde çalışanlara göre arttırılmıştır.
4857 Sayılı Kanunun 53. maddesinde yıllık ücretli izin gün sayıları şu şekilde belirlenmiştir:
- İşyerindeki kıdemi 1-6 yıl (5. yıl dahil 6. yıl hariç) arasında olan çalışanlara, 14 günden,
- İşyerindeki kıdemi 6-15 yıl (6. yıl dahil 15. yıl hariç) arasında olanlara, 20 günden,
- İşyerindeki kıdemi 15 yıl (15. yıl dahil) ve daha fazla olanlara ise 26 günden günden,
Az yıllık ücretli izin verilemez.
4857 Sayılı İş Kanunu‘nun 53. Maddesine ek olarak, 6552 sayılı Kanunla, 10.09.2014 tarihinde eklenen ek cümle ile: “Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır” denmiştir.
Yani yukarıda yer alan izin gün sayıları yer altı işlerde çalışan işçiler için 14, 20 ve 26 gün olarak değil 18, 24 ve 30 gün olarak uygulanacaktır.
Yine 53. madde hükmü ile 18 yaşından küçüklere (18. yaş dahil) ve 50 yaşından büyüklere (50. yaş dahil) o işyerindeki kıdem süresi ne olursa olsun 20 günden az yıllık ücretli izin verilemez.
Yıllık izinlerin bölünebilmesi ile ilgili düzenlemeye ilişkin olarak 25.04.2016 tarihine kadar yürürlükte olan düzenleme
4857 sayılı İş Kanunu‘nun 56. maddesinde, 25.04.2016 tarihine kadar yürürlükte olan 3. fıkrasında, yıllık izinlerin bölünmesine ilişkin olarak: “… 53. maddede öngörülen izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir” ifadelerine yer verilmiştir..
İş Kanunu’nda esas olan yıllık izinlerin bölünmeden, tek parça halinde kullanılması olsa da 3. fıkra hükmü gereği, tarafların karşılıklı anlaşması ile izinler bölünebiliyor.
Ancak bunun için;
- Bölünen iznin bir parçası 10 günden az olmamalı,
- İzin en çok 3’e bölünmelidir.
Çalışanlar, bu fıkra hükmü ile yıllık izinlerini, işvereninde onayını almak şartıyla çeşitli kombinasyonlar oluşturarak kullanabiliyordu.
Örneğin; 14 gün yıllık izni olan bir çalışan, yukarıda yer alan 3. fıkra hükmü ile yıllık izinlerini 10+2+2, 10+3+1, 13+1, 12+1+1 vb. kombinasyonlar halinde kullanabiliyordu.
Peki yeni düzenleme ile ne değişti?
- Eski fıkra hükmünde yer alan yıllık izinlerin “en fazla üçe bölünebileceği” hükmü kaldırılmış ve yıllık izinlerin “bölümler halinde” kullanılabileceği ifade edilmiş, ayrıca izinlerin en fazla kaç parçada kullanılabileceğine ilişkin bir üst sınır konmamıştır.
- Yeni düzenlemede de eski fıkra hükmünde olduğu gibi izinlerin bölünmesi için “tarafların karşılıklı anlaşması” hususu yine korunmuştur.
- Son olarak yine eski fıkra hükmünde yer alan ve bölünen iznin bir parçasının “10 günden az olmaması şartı” korunmuştur.
Bu değişiklikten sonra yıllık izinler tarafların karşılıklı anlaşması şartıyla ve bir parçası on günden az olmamak kaydıyla herhangi bir sınırlama olmaksızın bölünebilecektir.
Örneğin; 14 günlük yıllık izni olan bir çalışan yıllık iznini 10+1+1+1+1 şeklinde bölebilecektir.
Yıllık izinlerin bölünebilmesi ile ilgili düzenleme
