Ücretini alamayan işçinin hakları nelerdir?
Türkiye’nin kanayan yaralarından bir tanesi de ücret konusudur. İşçinin iş sözleşmesine tabii olarak görev yaptığı iş yerinde, iş görme edimini yerine getirdikten sonra işveren tarafından kendisine ödenen ücret hayati önem arz etmektedir. Fakat zaman zaman bu konu ile ilgili oldukça sorun ile karşılaşıyor insanlar. Kimisi maaşını zamanında alamıyor, kimisi parça parça alıyor, kimisi ise hiçbir şekilde ücretini alamıyor.
Peki zamanında alınamayan ücretler, parça parça alınan maaşlar da ya da hiçbir şekilde ödemesi yapılmayan bu tarz alacaklar da işçilerin ne gibi hakları mevcut? Ücretini alamayan işçinin hakları nelerdir? Dilerseniz biraz bunlara göz atalım.
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 32 maddesi’ne göre ücret;
Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır.
Olarak tanımlanmıştır.
Yani işveren ve işçi arasında ki iş sözleşmesine tabii olarak yapılan çalışmalar sonrasında işverenin en büyük yükümlülüklerinden bir tanesi, iş görme edimini yerine getiren işçisine belirlenen tarihte ücretini ödemesidir. Ücret ödemesi zamanında ya da hiç yapmaz ise bu sefer işveren nazarında başka problemler ortaya çıkacaktır.
İşveren ücreti ne zaman öder?
4857 Sayılı İş Kanunu‘nun 34. maddesi gereği işveren mücbir bir sebep olmadıkça işçilerin ücretini 20 gün içerisinde ödemek zorundadır.
Örneğin: Her ayın 3’ünde ücret ödemesi yapan bir işveren, herhangi bir mücbir ( zorunlu ) bir neden söz konusu değil ise yasal olarak en geç aynı ayın 23’üne kadar işçilerin ücretini mücbir bir neden olmadığı sürece ödemek ile mükelleftir.
Ücretini alamayan işçinin hakları nelerdir?
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 34. maddesi gereğince; İşveren ücret ödemesi ile ilgili işçilerine olan sorumluluğunu yerine getirmediği için, işçi arzu eder ise işverenine karşı yükümlü olduğu iş görme borcunu yerine getirmeme hakkına sahip olur. Fakat bu işlem genel anlamda grev olarak nitelendirilmemektedir. Her ne kadar ücret/maaş ödenmemesi tüm çalışanlara sirayet eden bir durum olsa da bu durum grev olarak nitelendirilmemektedir. İşçilerin ücretlerini alamadığı için uyguladıkları iş görme borcunu yerine getirmeme durumu sonrasında, işveren işçileri işten çıkartma hakkına sahip olamaz. İşveren ilgili işçileri işten çıkartıp yerine başka işçi alma şansı bulunmamaktadır.
Eğer işverenin ücret ödemesi daha da sarkar ise bu sefer işçiye 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24/II-e bendinde hüküm altına alınan “ İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse” maddesini gerekçe göstererek iş sözleşmesini haklı neden ile feshedebilir. Bu fesih sonrasında işçi içeride ki tüm alacakları yanı sıra, kıdem tazminatına da sahip olacaktır.
İşveren maaşı bankaya yatırmak zorundadır.
Ücretlerin bankadan ödenmesi zorunlu mudur? başlıklı yazımızda da belirttiğimiz gibi, işverenler 5 ve üzeri işçi çalıştırdıkları taktirde kesinlikle elden ücret ödemesi yapması yasaktır. İşveren işçilerin tüm hak edişlerini banka kanalı ile ödeme zorunluluğu bulunmaktadır. Eğer işçiler maaşlarının bir kısmını banka kanalı diğer kısmını elden alıyorlar ise iş sözleşmelerini 4857 Sayılı İş Kanunu‘nun 24/II-e bendine dayanarak feshetme hakkına sahip olur. İşçi yapacağı bu fesih işlemi sonrasında, içeride ki tüm alacakları yanı sıra, kıdem tazminatına da sahip olacaktır.
Maaşım geç yatıyor ne yapmalıyım?
Öncelikle bu tarz bir durum ile karşılaşan işçi, işvereni ile bu konuyu detaylı bir şekilde görüşmelidir. Eğer işletmenin tamamına sirayet eden bir durum ise, işçilerin aralarında tayin edeceği bir işçi temsilcisi aracılığıyla işveren ile görüşme sağlanmalı ve bu durumun neden kaynaklandığını detaylı bir şekilde öğrenilmelidir.
Ücretimi alamıyorum nereye şikayet etmeliyim?
Eğer işverenin söylediği şeyler işçileri tatmin etmez ise, işçi telefon ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Alo ihbar hattı 170’i arayarak konu ile işlem yapılmasını talep edebilir. Ayrıca işçi arzu eder ise, işlemleri bizzat Sosyal Güvenlik Kurumu‘na başvurarak dilekçe ile işlemleri başlatabilir.
İş akdi feshedildi ise ilk durak arabuluculuk ofisidir.
Eğer, bahsettiğimiz ücret alamama durumu, işten ayrıldıktan sonra gerçekleşiyor ise, bu sefer bu durum ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun ihbar hattı alo 170 konu ile ilgili işlem yapmayacaktır. Ayrıca bizzat Sosyal Güvenlik Kurumu’na gidip dilekçe vermeniz durumu değiştirmeyecektir. 01.01.2018 tarihinden itibaren yürürlüğe giren arabuluculuk yasası sonrasında işçiler her türlü alacakları ile ilgili ilk önce arabuluculuk ofislerine başvuru yapmak zorundadır. Arabuluculuk ofislerine yapılan başvuru sonrasında işveren ile mutabakat sağlanmaz ise, bu sefer işçi iş mahkemesine başvuru yapabilir. Bknz: İşe iade davaları ve arabuluculuk dönemi
