İşçiye uyarı verme süreci nasıldır?
Isverenler işçilerine işyeri kurallarını hatırlatmak, işçiyi hatalı ve düzeni bozan huylardan vazgeçirmek ve iş yerinde ki huzur ortamını muhafaza etmek için zaman zaman işçilerini ikaz etmek durumunda kalabilir.
İşyerinde gerçekleşen bazı tatsız olaylar, işçinin görevini yerine getirmemesi, sorumsuz davranışları, devamsızlığı, hatta işvereni haklı fesih yapmaya kadar götüren süreçler de dahil olmak üzere, sık sık bu ikazlara ihtiyaç duyulmaktadır. Sözlü olarak personelin ikaz edilmesinin kanun hükmünde hiç bir mahiyeti olmadığı için, işverenin elini güçlendiren en önemli şeylerden biri, uyarıların usulüne uygun bir yol izlenerek yazılı olarak verilmesidir.
Uyarıların işletme içerisinde gerçekleşen bir olaya ya da duruma/davranışa bağlı olması gerekmektedir. Bu konu ile ilgili iş kanununda açık bir hüküm bulunmamakla birlikte gene aynı kanunun 19. Maddesinde, işçinin sözleşmesini feshetmek isteyen işveren işçi hakkında bir iddiada bulunmuşsa, işçinin savunmasının alınması gerektiği belirtilmiştir. Uyarı/ikaz verme sürecinde yapılan tüm işlemler resmi makamlara karşı ispat niteliği taşımaktadır.
İşçi kaç ihtardan sonra işten çıkartılabilir?
Mevzuatta işçinin işten çıkartılması için ulaşılması gereken bir ihtar sayısına yer verilmemiştir. Bu nedenle bir sözleşme feshi için kaç tutanağın tutulduğundan ziyade, yaşanan olaylara göre karar almak daha sağlıklı olacaktır. Bknz: İşverenin haklı nedenle feshi hakkı
Yani, işyerinde bir başka işçiyi yaralayan bir işçinin iş akdi tazminatsız bir şekilde sonlanırken tek bir tutanak yeterli olabilecekken, kendisine verilen görevi eksik yapan bir işçi için aynı şeyi söylemek mümkün olmayacaktır. Yani işveren bu işçisi ile ilgili ” elimde 5 tane tutanak var, bu neden ile seni işten tazminatsız bir şekilde işten çıkartıyorum” deme şansına sahip değildir.
İlk olay adli bir vakadir ve işçinin sözleşmesi tek tutanakla tazminatsız bir şekilde sonlanabilir.
İkinci olay işçinin performansı ile ilgilidir, tek tutanak asla yeterli değildir. Kaç tutanak tutulur ise tutulsun, iş sözleşmesi geçerli neden ile feshedilir ama işçiye tüm yasal haklarının ödenmesi gerekmektedir.
İşçiye uyarı verme/ Olay Tespit Tutanağı
Uyarıyı veya iş sözleşmesinin feshini gerektiren olay gerçekleştiğinde, işverenin yapacağı ilk şey, “Olay Tespit Tutanağı” oluşturulmasıdır.
Olayın ne olduğunu, olayın hangi ünitede cereyan ettiğini, olayın gerçekleştiği tarihi ve diğer detaylarının tespit tutanağında belirtilmesi gerekmektedir.
Bu tutanak, olay anına şahit olan kişilerin imzasının olduğu (özellikle bordro tanıkları olarak bilinen işyeri çalışanlarının imzasının olması), olayı olduğu gibi aktaran bir tespit formudur. Form hazırlandıktan sonra feshe yetkili mercii/işveren/işveren vekiline iletilir. Formu hazırlayan taraf, olayı gören/bilen kişiler olmalıdır. Özellikle üst yöneticilerin formu hazırlamasında fayda vardır.
Olay Tespit tutanaginda yönetici ve olay ile ilgili görgü tanıklarının imza atması yeterlidir. Örnek form için Tıklayınız.
İşçinin savunması alınmalıdır.
Olay Tespit Tutanağı tamamlandıktan sonra işveren olay tespit tutanağından yola çıkarak personelden yazılı savunması talep etmek için “Savunma Talep Formu” oluşturmalıdır. Bu formla birlikte işveren, kendisine tutanakla aktarılan olayı doğrudan savunma talep formunda belirterek, olay tespit tutanağında belirtilen iddialara karşılık işçinin savunmasını yazılı olarak iletmesini talep eder. Bu form personele yapılan bir bildirim olduğu için imza karşılığında personele teslim edilmelidir. Savunma tespit tutanağının işçiye teslim edildiğini işverenin ispat etmesi gerekmektedir. Bu nedenle teslim ettim/teslim aldım imzaları hayati önem arz etmektedir.
Bu kural 4857 Sayılı İş Kanunu Madde 109. maddesi’nde düzenlenmiştir.
Savunma, işçi tarafından el yazısı ile kendisine iletilen Savunma Talep Formuna cevaben yazılmalı ve işçinin imzasını taşımalıdır. Bilgisayar ortamında veya başka bir kişi tarafından yazılmış savunmalar geçerli kabul edilmemektedir.
Savunma talep formunda personele savunmasını vermesi için makul bir süre tanınmalıdır. Bu süreler içerisinde savunmanın verilmesi istenebilir. Bknz: İşverenin savunma alma zorunluluğu
İşçi savunma vermek zorunda mı?
Hayır. Isci savunma vermek zorunda değildir. Genellikle yaşanan olaylar neticesinde işverenlerin savunma talepleri işçiler tarafından reddedilmektedir ve işçi ifadeden kaçınmaktadır. Yazılı savunma vermek istemeyen personel için yapılması gereken 4857 Sayılı İş Kanunu Madde 109’da belirtildiği gibi “imzadan imtina ettiği” an itibariyle bu durumun bir tutanakla tespitidir. Kısaca işçinin, savunma vermeyi reddetmesi durumunda işveren kesinlikle işçinin savunma hakkından feragat ettiği de tutanak haline getirmelidir.
