İş yerinde sigara yasağı uygulaması
Kurumsal bir çok iş yerlerinde çalışanlar açısından tiryakilik çoğu zaman karşılarına birer yaptırım olarak çıkmaktadır.
Bilindiği gibi sigara alışkanlığı olmayanların sigara ve diğer tütün mamulleri zararlarından korunması, yeni nesillerde sigara alışkanlığının meydana gelmemesi bakımından ”5727 sayılı Tütün ve Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanunda Değişlik Yapılması Hakkında “Yasa çıkarılmış 19.01.2008 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak 19.05.2008 tarihinde yürürlüğe konulmuştur.
Bu yasa ile birlikte bir çok iş yeri bu yasaklama ile birlikte iş yerlerinde tiryakiler için tedbirler almaya başladılar.
İşletmeler sigara içilebilir alanlar düzenlediler. Sabah çay ,kahvaltı saatlerinde,öğlen yemek saatlerinde, öğleden önce ve öğleden sonra ise çay aralarında sigara içilebilir açık alanlarda çalışanlarına bu hakları vermeye başladılar.
4857 sayılı İş Yasası”nın 68 maddesi‘ne göre;
- Dört saat veya daha kısa süreli işlerde on beş dakika,
- Dört saatten fazla ve yedi buçuk saate kadar (yedi buçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat,
- Yedi buçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat,
Ara dinlenmesi verilmesi gerekmektedir.
Bu süreler iş sözleşmeleri ve toplu sözleşme ile artabilir.
İş yerinde sigara yasağı uygulaması
İşçiye sigara içmesinden dolayı uygulanacak olan cezalardan biri, 4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun’da yer almaktadır. Bahse konu kanunun 5727 Sayılı Kanun’la değişik 2.maddesinin 1. fıkrasında sayılan sigara içilmesi yasak olan yerlerde sigara içen işçilere 4207 Sayılı Kanun’un 5. maddesinin 1. fıkrasındaki hüküm uyarınca, 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu’nun 39. maddesine göre 2016 yılı için 105 TL idari para cezası uygulanacağı ifade edilmiştir. Bu ceza şikayet üzerine verilebilecek mahiyette bir ceza olup, yetkili birim en yakın kolluk birimi olarak gösterilmiştir. Bu cezanın tatbiki için öncelikle iş yerinde işçinin sigara içtiğine dair bir tutanak tanzim edilmesi ve bu tutanak çerçevesinde kolluk birimine haber verilmesi, ihbarda bulunulması gerekmektedir. Bir diğer ifade ile müracaat tutanak ile yapılmalıdır.
Toplu İş Sözleşmelerinde Özel Hüküm İle Verilen Cezalar/Ücret Kesme Cezası
İşçi ile işveren arasında imzalanan toplu iş sözleşmesinde veya bireysel iş sözleşmesinde iş yerinde sigara içmenin yasak olduğu belirtilmiş olup, bu yasağa aykırılık halinde bir takım cezaların uygulanacağı yazılırsa, bu yasağa uymayan işçiye öngörülen cezalar uygulanabilecektir.Uygulamadan söz edebilmek için öncelikle işçi ile işveren arasında imzalanmış bir toplu yada bireysel iş (hizmet) sözleşmesinin varlığı gerekmektedir. Burada öngörülecek cezalar disiplin cezaları olabileceği gibi, ücretten kesme cezası da verilebilir.
Örnek vermek gerekir ise;
İş sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesinde sigara içen işçinin ayda iki günlük ücretinin ceza olarak kesileceği belirtilmişse, sigara içen işçiye iş sözleşmesindeki iki günlük net ücret kesme cezası uygulanır.
4857 sayılı İş Kanunu uyarınca; işçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintiler bir ayda işçinin iki günlük ücretinden fazla olamayacaktır. Şu halde bir işçiye ayda iki günlük yevmiyesini aşmayacak şekilde yılda 24 güne kadar ücret kesme cezası uygulanabilecektir. Öncelikle yasağın delinmiş olması gerekecektir.Bununla birlikte ücret kesme cezasına izin veren 4857 sayılı İş Kanunu‘nda işçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin işçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Bu bildirim yazılı olarak yapılmalıdır.
İşçi ücretlerinden ceza olarak kesilen paralar, işçilerin eğitimi ve sosyal hizmetleri için kullanılıp harcanmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı‘nın hesabına kesildiği tarihten itibaren bir ay içinde yatırılmalıdır.
İş yerinde sigara yasağı uygulaması neticesinde;
ÜCRET KESME CEZASI HESAP BİLGİLERİ
T.C. ZİRAAT BANKASI ANKARA-MERKEZ ŞB.
Hesap No : 38775369 – 5005
IBAN NO: TR 11000 1000 001 387 753 69 5005
Çalışma Genel Müdürlüğü
Vergi Kimlik No: 815.029.2949
Aksi takdirde işveren tarafından tatbik edilen ücret kesme cezası hukuka ve usule aykırı olacaktır. Bu durumda da işçi ücretinin ödenmediği gerekçesi ile iş akdini haklı nedenle feshedip, kıdem tazminatına hak kazanabilecektir.
Ücret kesme cezası uygulanan aylar açısından işçinin sigorta primi ödeme gün sayısında bir eksilme olmayacaktır.İşçinin o ay için 2 günlük yevmiyesi kesilip belirtilen hesaba yatırılmış olsa dahi sigortası 30 gün üzerinden bildirilmek gerekecektir. Yani işveren işçinin 2 günlük yevmiyesini kesse dahi, sigorta primlerinde herhangi bir kesinti yapamaz.
Uyarıları dikkate almayan işçinin iş sözleşmesi feshedilebilir mi?
5727 sayılı yasanın yürürlüğe girmesi ile birlikte çalışanlar için tehlike çanları çalmaya başladı. 19.05.2008 tarihinden başlayarak 5727 sayılı Yasa hükümlerine muhalefet eden yani iş yerinin kapalı alanlarında sigara içen işçinin bu davranışı nedeniyle iş sözleşmesi işveren tarafından haklı nedenle feshedilebilir.
İşyerinde iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile sigara yasağı konulan yerlerde sigara içilmesi durumunda iş sözleşmesinin feshedilebileceği yönünde Yargıtay Kararları mevcuttur.
9 YHD. Esas No. 2007/42697 Karar No. 2008/20143 Tarihi: 14.07.2008
İş yerinde operatör olarak görev yapan ve gece vardiyasında çalışan davacı işçinin çay molasında kapalı ortamda sigara içtiği, açık alanda içmesi gerektiğini işverenin diğer işçileri tarafından söylenmesi üzerine buna aldırmadığı, buna göre işçinin uyarılara rağmen disiplinsiz davrandığı, bu davranışının iş yerinde olumsuzluklara yol açtığı, iş yerinde kurallara uymayan ve disiplinsiz davranan davacı ile iş ilişkisinin sürdürülmesi olanağının kalmadığını belirtilerek iş sözleşmesinin geçerli nedenle fesih edilebileceğini belirtmiştir.
Yargıtay bazı kararlarında iş yerinin tehlikeli yerlerinde işçinin sigara içerek iş güvenliğini tehlikeye düşürmesi durumunda iş sözleşmesinin haklı olarak feshedilebileceğini belirtmiştir.
Örnek vermek gerekir ise;
İşçi bir boya fabrikasında, yanıcı maddeler bölümünde görev yapıyorsa, ve tüm uyarılara rağmen işçi sigara içmeye devam ediyorsa, bu işçinin iş sözleşmesi haklı olarak işveren tarafından fesih edilebilir. İş yerinin güvenliğini sigara içme nedeniyle tehlikeye sokan işçilerin bu nedenden dolayı işten çıkarılmaların da ihbar ve kıdem tazminatı ödenmeyebilir.
Aşağıdaki koşullardan birinin oluşması durumunda;
- İş yerinde işçilerin sigara içmesi için özel bir bölüm hazırlanmış ve kullanıma sunulmuş olması,
- işçilerin sigara içmesi amacı için ayrılan özel bölüm dışındaki yerlerde sigara içilmesinin yasaklandığı hususunun açık biçimde ve yazılı olarak belirtilmiş olması,
- İş yeri güvenliği bakımından açık ve yakın tehlike arz eden yerlerde sigara içilmesi ve bu konuda belirlenen yazılı kural veya uyarıların işçi tarafından dikkate alınmaması,
İşçilerin iş sözleşmeleri işveren tarafından haklı bir neden ile feshedilebilir.
Konuyu özetleyecek olursak;
İş akdi feshi ancak, sigara ile dolaylı ilişkisi olan biçimde sigara içilmesi için ayrılan özel bölüm dışında sigara içilmesi diğer bir anlatımla iş yeri veya işveren talimatlarına aykırı hareket edilmiş olması gerekçesi ile ya da iş yerinin güvenliği veya hijyen gerekçesi de göz önüne alırsak sigara içilmesi yasak olan alanlarda sigara içilmesi nedeniyle işçi ihbar ve kıdem tazminatsız olarak iş akdi fesih edilebilinecektir.
İş yerinde sigara yasağı uygulaması
