Hangi işler alt işverene verilebilir?
Asıl işveren alt işveren ilişkisi nedir?
Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. ”
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 2. maddesinin 6. ve 7 fıkrası ile Çalışma bakanlığının çıkardığı “Alt İşverenlik Yönetmeliği” bu konuyu çok detaylı şekilde açıklamıştır.
Asıl işveren: İşyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yar-dımcıişleri veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işleri diğer işverene veren, asıl işte kendisi de işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi yahut tüzel kişiliği olma-yan kurum ve kuruluşları ifade eder
Alt işveren: Bir işverenden, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan, bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran gerçek veya tüzel kişiyi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşları ifade eder.
Hangi işler alt işverene verilebilir?
İş hukukunda temel kural, işverenin kendi işyerinde, kendi işçileri ile üretim yapmasıdır. Ancak kanunumuz şu durumlarda bu kurala istisna getirmiş ve alt işverenlik ilişkisi kurulabilmesine izin vermiştir.
- Yardımcı işlerde
İşyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işler.(4857 Sayılı İş Kanunu madde 2/6)
İşyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber doğrudan üretim organizasyonu içerisinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan ancak asıl iş devam ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan iştir.
Yardımcı işlerin neler olabileceği konusuna, madde gerekçesinden ve Yargıtay kararlarından şu örnekler verilebilir.
- Temizlik hizmetleri,
- Güvenlik hizmetleri,
- Torbalama paketleme hizmetleri,
- Tahmil tahliye ve nakliye hizmetleri vb..
2) Asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde
Burada önemli olan işin teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektirmesidir. Bu konunun ispatı; Alt işverenin hangi teknolojik özelliklere sahip makine, alet ya da ekipmana sahip olduğu ya da çalışan personelin hangi uzmanlık belgelerine haiz olduğu olgularıyla yapılabilir.
Bu iki durum dışında mevzuatımıza göre alt işverenlik ilişkisi kurulamaz. Kurulsa bile “muvazaa” kabul edilerek kanun nezdinde geçerli sayılmaz.
Bu iki maddede belirtilen işler için kurulacak alt işverenlik ilişkisi için de mevzuatımız bir takım kriterler koymuş ve bu kriterlere uyulmaması durumunu da muvazaa saymıştır.
Asıl işveren yardımcı iş sebebiyle ya da teknolojik nedenler ve uzmanlık gerektiren işler sebebiyle alt işverene verdiği işte kendi personelini çalıştırmayacaktır. Şayet alt işverene verilen işte halen asıl işverenin işçisi de çalışıyorsa bu durum da muvazaa olarak kabul edilecektir.
