4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24. Maddesinde hüküm altına alınan tüm haklar işçilere aittir. Yani işçilere bu madde aracılığı ile çalıştıkları işyerlerinde olumsuz bir durum ile karşılaşır ise iş sözleşmelerini feshetme hakkı tanınmıştır.
İşçi eğer, ilgili kanunda belirtilen nedenlerden birine maruz kalır ise iş sözleşmesini feshedebilir. Bu fesih işlemleri için işçinin işverene noter kanalı ile bildirimde bulunması gerekmektedir. Bknz: İşçinin haklı neden ile fesih hakkı
Haklı neden ile istifa dilekçesi örneği için TIKLAYINIZ.
İşçinin haklı neden ile istifası
İşçinin iş sözleşmesini haklı neden ile feshedebilmesi konusu 3 başlığa ayrılmıştır. Bunlardan bir tanesi sağlık sebepleridir. İşin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa ya da işçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa iş sözleşmesini haklı neden ile feshedebilir. Bknz: İşçi tarafından sağlık nedeniyle fesih
Diğeri ise II bendi yani, Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri durumudur.
En sonuncusu ise, III. bendi, zorlayıcı nedenlerdir. Genel olarak bu zorlayıcı nedenler, işyerinde değil de işçinin çevresinde gerçekleşen olaylardır. İşçinin herhangi bir kusuru olmaksızın, işyerinde iş edimini yerine getirmesi söz konusu olmaması durumu iş sözleşmesini askıya düşürür ve işçiye zorlayıcı nedenden ötürü fesih hakkı tanır. Sel, deprem vb. gibi doğal afetler ya da bulaşıcı bir rahatsızlık nedeniyle evden ya da bulunduğu bölgeden dışarı çıkamaması işçi aleyhine olumsuzluk olarak nitelendirilir ve 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24/III bendine göre zorlayıcı neden olarak kabul edilir. Bu konuda fesih hakkı işverende değil, işçidedir. İşçi iş sözleşmesini bu nedenden ötürü haklı neden ile feshedebilir.
Bu yazımız genel olarak ilgili kanunun II. bendini yani Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri durumunu kapsamaktadır.
4857 Sayılı İş Kanunu 24/II bendi;
Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir
- İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.
- İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa.
- İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa.
- İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa.
- İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,
- Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa.
Derhal fesih hakkını kullanma süresi
4857 Sayılı İş Kanunu‘nun 26. maddesi’ne göre;
24 ve 25. maddelerde gösterilen ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu diğer tarafın öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz. Ancak işçinin olayda maddi çıkar sağlaması halinde bir yıllık süre uygulanmaz.
Yanı fesih nedeni hakaret, cinsel taciz ya da bir darptan kaynaklanıyor ise, işlemleri 6 iş günü içerisinde başlatmanız gerekmektedir.
Haklı fesihler de ispat yükü işçidedir.
Nasıl ki, işveren tarafından yapılan fesihlerde bir takım prosedürler yerine getiriliyor ise, işçi tarafından yapılan tüm fesih işlemlerinde de aynı işlemler yapılmalıdır. Fakat burada yükümlülük, işçidedir.
Tabi ki, her ne kadar 4857 Sayılı İş Kanunu işçilere haklı neden ile iş sözleşmesini feshetme hakkı veriyorsa da burada ispat yükü işçidedir. Yani 24. maddede beyan edilen durumlardan hangisini yaşıyor ise, işçi bunu ispat etmek ile mükelleftir. Elden mi para alıyor? Maaşını eksik mi alıyor? İşveren tarafından bir hakarete mi uğradı? Olması gerekenden farklı bir iş mi yapıyor? Vs. Sebep ne olursa olsun, işçi iddaalarını kanıtlamalıdır. Aksi taktirde yapacağı fesih geçersiz kabul edilecektir.
Haklı neden ile fesih kıdem tazminatı
İşçi, 4857 Sayılı İş Kanunu’nun kendisine verdiği hakkı kullanarak kendi rızası ile iş sözleşmesini haklı neden ile feshettiği taktirde kıdem tazminatına hak kazanacaktır. Ayrıca işçiye feshin gerçekleştiği tarihe kadar hak etmiş olduğu tüm alacaklarının ödenmesi gerekmektedir. ( Maaş, ikramiye, yıllık ücretli izin parası vs. )
İşçi bu fesih neticesinde sadece ihbar tazminatına hak kazanamayacaktır. Bknz: Haklı neden ile fesih ve ihbar tazminatı
Haklı neden ile istifa dilekçesi örneği
