Çırak nedir?
Çıraklık genel olarak;
- Zanaat öğrenmek için bir ustanın yanında çalışan kimse,
- Dükkanda ayak işlerine bakan kimse,
- Saray, daire vb. büyük yerlerde yıllarca hizmet ettikten sonra geçimi sağlanarak başka yerde yaşamasına izin verilen kimle,
olarak nitelendirilmiştir.
İş hayatında ise çırak;
Çıraklık sözleşmesi esaslarına göre bir meslek alanında mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını, iş içerisinde geliştirilen kişiye denmektedir.
Tanımdan da anlaşılacağı gibi bir kişinin çırak olarak tanımlanabilmesi için öncelikle Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı çıraklık eğitim merkezlerinde eğitim görüyor olması gerekmektedir.
Çıraklık eğitim merkezlerinde kayıtlı bulunan öğrencilerin çalıştıkları işyerleri ile çıraklık eğitim merkezleri arasında bir sözleşmenin imzalanmış olması gerekmektedir. Bu sözleşemeye göre çıraklar çalıştıkları işyerinde mesleğin gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıklarını, iş içerisinde geliştirmeye çalışırlar. Çıraklar işletmelerde beceri eğitimlerini alırken sigortalı olarak SGK’ ya bildirilmeleri gerekmektedir.
Ama çıraklar normal sigortalılar gibi tüm sigorta kollarına tabi olarak SGK’ ya bildirilmez. Bu gruba giren çalışanlar sadece kısa vadeli sigorta kolları dediğimiz iş kazası, meslek hastalığı ve hastalık yönüyle sigortalanır.
Çırakların sigortaları çıraklık eğitim merkezleri tarafından yapılmak ve primleri yine çıraklık eğitim merkezleri tarafından ödenmek zorundadır. Beceri eğitimi aldıkları işyeri işverenlerinin, çırakları sigortalı olarak bildirmek gibi bir mükellefiyetleri bulunmamaktadır.
Çırakların sigortalılığı sadece kısa vadeli sigorta kolları kapsamında olduğu için çıraklık dolayısıyla yapılan sigorta başlangıcı, emeklilikte dikkate alınan sigorta başlangıcı olarak sayılmamaktadır. Çıraklık süresince uzun vadeli sigorta kolları dediğimiz malullük, yaşlılık , ölüm sigortası primi ödenmediği için bu sürede ödenen primler emeklilikte dikkate alınacak primler kapsamında da değildir.
Sadece beceri eğitimi alırken bir iş kazası geçirmeleri yada meslek hastalığına yakalanmaları halinde kendilerine geçici iş göremezlik ödeneği ( rapor parası), meslekte kazanma gücünün % 10 dan fazlasını kaybetmeleri halinde sürekli iş göremezlik geliri ve iş kazası ve meslek hastalığı ile ilgili yapılması gereken diğer yardımlar yapılır. Çırakların hastalanması ve rapor almaları halinde raporlu kalınan ilk 2 günün dışındaki günler için geçici iş göremezlik ödenekleri SGK tarafından ödenmek zorundadır.
