Soru: Merhaba, şirket içi izin planlaması yapıyoruz fakat bir çalışanımız senelik izin kullanmayacağını beyan ediyor. Biz yıllık izin kullanmayı zorunlu hale getirsek de, kendisi ısrarcı. Çalışan yıllık izin hakkından vazgeçebilir mi? Yoksa biz zorunlu olarak işçileri izine çıkarmalı mıyız? Çünkü bu personel neye, kime sinirlendi bilmiyoruz ama hiç bir suret ile bu sene izin kullanmayacağını söylüyor. Böyle bir durumda nasıl bir öneride bulunabilirsiniz bizlere? Geri dönüşünüzü bekliyor olacağım. Teşekkürler.
Cevap:
Merhabalar,
Açıkçası söylemek gerekir ise, yıllık izin ile çok şey duyduk ama, bilerek isteyerek işveren yıllık izin kullanmasını talep ettiği halde yıllık izin kullanmak istemeyen işçi olayını ilk defa duyuyoruz. Şöyle bir şey olabilir aslında; İşçi aklı sıra izin biriktirme düşüncesine kapılıp, “eğer ben bu sene senelik izne çıkmaz isem, önümüzdeki sene ikisini birden alır ve daha güzel tatil yapabilirim ” diye düşünüyor olabilir. Aksi halde siz işçilerinize; planlamanızı yapın, herkes uygun bir aralıkta senelik izinlerini kullanacak ” dediğiniz halde, buna hayır demek, pek sağlıklı bir düşünce olarak gelmiyor bizlere.
Fakat, yıllık izne çıkmak için yaz aylarının gelmesini bekleyen personeller olduğu gibi, izin kullanmakta isteksiz, çalışmaya devam etmek isteyen personeller de olabilmektedir. Bazı iş yerlerinde işverenin izinleri kullandırmakta yeterince cömert olmadığı konuşulurken, bazı iş yerlerinde ise izinler çok sıkı bir şekilde takip edilmekte, her bir personelin izninin tamamını kullandığından emin olunmaktadır. Pratikte farklılıklar olsa da iş hayatında temel alınan ilkeler tabii ki 4857 Sayılı İş Kanunu ve ona bağlı yönetmeliklerin düzenlemeleridir.
Yıllık izin süreleri ne kadardır?
4857 Sayılı İş Kanunu‘nun 53 maddesi’ne göre;
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
- Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara on dört günden,
- Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara yirmi günden,
- On beş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmi altı günden,
az olamaz. Yeraltı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır.
Ancak onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
Yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.
İfadelerine yer verilmiştir.
Çalışan yıllık izin hakkından vazgeçebilir mi?
Bir çok okurumuzun merak ettiği konu ise işçinin kendi isteği ve arzusuyla, yıllık ücretli izni kullanmamak istemesinde herhangi bir kanun dışılık olup olmadığı hususudur.
Yıllık ücretli izin işçilere, en az bir yıllık kıdemi yani çalışmaları sonucu verilmekte olup, nihai amaç, çalışanların yorucu iş süreçlerinden uzaklaşarak dinlenmesi ile iş motivasyonu ve veriminin yükselmesini sağlamaktadır. Bu nedenle İşçi yıllık izne çıkmak zorundadır. Bu haktan feragat edilmesi söz konusu değildir.
Yıllık izin hakkı Anayasal bir hak olup ne işçi kendi aruzu ile bu izin hakkından feragat edebilir ne de işveren bu hakkın kullanımına engel olabilir. Hatta işveren izne çıkmak istemeyen işçilerini izne çıkmaya zorlamasında herhangi bir sakınca bulunmamaktadır. ( Yargıtay 9.Hukuk Dairesi’nin E:2007/42572 – 16.04.2009 tarihli / 10857 )
4857 sayılı İş Kanunun 53. maddesi‘nde işçinin yıllık ücretli izin hakkından vazgeçemeyeceği kurala bağlandığı belirtilmiştir. Yıllık izin hakkı anayasal temeli olan bir dinlenme hakkı olup, işçinin iş sözleşmesinin devamı süresince ücrete dönüşmez ve bu haktan vazgeçilemez. İşçinin iş sözleşmesinin devam ettiği sürece kullanmadığı yıllık izinlere ait ücreti istemesi mümkün değildir.” Bknz: Yıllık izin paraya dönüştürülebilir mi?
