Askere giden işçinin hakları

Askerlik için iş yerinden ayrılırsam kıdem tazminatı alabilir miyim? Askerlik dönüşü işsizlik maaşından faydalanabilir miyim? Askerlik için işten ayrılırsam tekrardan askerlik dönüşü aynı iş yerinde çalışabilir miyim? Askerlik nedeniyle ihbar tazminatına hak kazanabilir miyim? Merak edilen tüm soruların cevabını tek başlık altına topladık. Ayrıntılar yazının devamında.

Askerlik durum belgesi ile işten ayrılabilir miyim?

Tabi ki ayrılabilirsiniz. Lakin sizin de başınıza geldiği gibi bazı işverenler olayı abartıp, işi yokuşa sürebilirler.

Askerliğini yapmamış olan bir İşçinin askere gitmeden makul bir süre önce iş yerinden ayrılmak istemesi kabul edilir bir taleptir ve bu ayrılışın askerlik nedeniyle olduğu kabul edilerek kıdem tazminatı ödenmelidir. Makul sürenin tayini ise Yargı kararlarına baktığımızda beş aya kadar varmaktadır. Daha uzun süreler ise feshin askerlik sebebiyle olmayacağı şeklinde yorumlanmaktadır.

Konu ile ilgili Yargıtay Kararları mevcuttur.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, E. 1991/17410 K. 1992/3138 T. 17.03.1992 yargıtay kararında özet olarak;

“ 4857 Sayılı İş Kanunu “na tabi olarak çalışan bir işçi, askerlik sebebiyle işten ayrıldığında “kıdem tazminatı” talep edebilir. İşçi askerlik sebebiyle işten ayrıldığını makul süre içinde ( en fazla 5 ay ) işverene bildirmelidir.”

Askerlik dönüşü aynı şirkette iş başı yapılabilir mi?

Aslında bu soruların cevabı 4857 Sayılı İş Kanunu‘nda belirtilmiştir ve hüküm altına alınmıştır. Kamuoyunda genellikle ” sen askerden geldikten sonra eski iş yerine başvur, onlar seni almak zorunda. ” diye bir intiba bulunsa da, bu konu ile ilgili işverene iki çeşit bir hak sunulmuştur.

Kişi askerden geldikten yani teskere aldıktan sonra evet eski iş yerine, yeniden çalışmak için başvuru yapabilir. İşçinin böyle bir hakkı var, ama bu başvuru sonrasında işverenler eski işçisini tekrardan işe almak zorunda değil. Yani işçi ben askerden sonra eski iş yerime başvuruda bulunacağım işim hazır gafletine düşmemek gerekiyor. Evet, kanuni olarak böyle bir hak bulunmakta ama işveren arzu eder ise bir takım yaptırımlar karşılığında bu talebinizi reddetme hakkına da sahip.

Askerlik dönüşü işe başlatmama tazminatı

Bu konuyu biraz açacak olursak şayet; 4857 Sayılı İş Kanunu‘nun 31. maddesine istinaden; İşveren, askerlik dönüşü tekrardan kendilerinde çalışmasını istediği işçiyi eski işlerinde veya benzer işlerde boş yer bulunması halinde derhal, yoksa boşalacak ilk işe başkalarına tercih ederek, o andaki koşullarla işe almak mecburiyetindedir. Fakat, aranan tüm şartlar mevcut olmasına rağmen işveren işçiyi yapılan bu başvurulara rağmen işe almaz ise, askerlik dönüşü işe başlatmama tazminatı adı altında, işçiye üç aylık tutarında tazminat ödemek ile yükümlüdür.

asker 1529995298 300x200 - Askere giden işçinin hakları — Askere giden işçinin hakları

Askerden sonra işsizlik maaşı alabilir miyim?

Askerden geldikten sonra İşsizlik maaşı hakkından faydalanabilirsiniz yalnız bunun için bazı şartlar aranmaktadır. İş yerinden askerlik nedeniyle ayrılmadan önceki son 120 gün içinde sürekli çalışmış olmanız kaydıyla, son üç yıl içinde en az 600 gün “işsizlik sigortası primi” ödemiş olmak gerekiyor. Bknz: İşsizlik maaşı ile ilgili her şey

Bu koşulu taşıyorsanız, askerden döndüğünüz tarihten itibaren “otuz gün içerisinde” İş Kurumu’na başvurup, “işsizlik sigortası ödeneği” alabilirsiniz.

Askerden döndüğünüz tarihten itibaren diyoruz çünkü, kanunen işsizlik maaşı alanların çalışmaya hazır olması gerekmektedir. Siz askerde iken böyle bir durum söz konusu olmayacağı için işsizlik maaşından askerlik göreviniz sırasında faydalanamazsınız. Bu haktan ancak askerden döndükten sonra faydalanabilirsiniz. Bknz: Askere giderken işsizlik maaşınızı durdurun!

Askerlik nedeniyle işimden ayrılırsam kıdem tazminatı alabilir miyim?

1475 Sayılı eski İş Kanunu’nun yürürlükteki 14. maddesi‘ne istinaden, aynı işverene bağlı çalışma süresinin en az bir yıl olması ve iş sözleşmesinin;

İşveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışındaki nedenlerle,
İşçi tarafından sağlık, iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık veya iş yerinde işin durması benzeri nedenlerle,
Askerlik görevi nedeni ile,
Emeklilik hakkının elde edilmesi veya bu kapsamda gereken sigortalılık süresi ve prim gününün doldurulması nedeni ile,
Kadın işçinin evlenmesi nedeni ile,
İşçinin ölümü nedeni ile,

feshi halinde çalışma süresinin gerektirdiği kıdem tazminatı ödenmektedir. Fakat burada işvereninize “ben gidiyorum” deyip pat diye işi bırakmamanız gerekiyor.

İşvereninize öncelikle hangi nedenden ötürü işi bırakmak zorunda olduğunuzu dilekçe ile beyan etmek durumundasınız. Ayriyeten askerlik şubesinden almış olduğunuz askerlik durum belgenizi de işvereninize tebliğ etmelisiniz. Bu iki işlemi yapmadığınız taktirde tazminat haklarınızı kaybetme durumunuz ortaya çıkabilir. Eğer aranızda herhangi bir güven problemi varsa, tüm işlemlerinizi noter kanalıyla yapmanız hayati önem arz etmektedir.

Askerlik nedeniyle işten ayrılanın ihbar tazminatı hakkı var mıdır?

İşçi ve işveren arasında imzalanan iş sözleşmesinin bildirim süresine riayet etmeden fesheden taraf ihbar tazminatı ödemek ile yükümlüdür.

Bu durum hem işçi hem de işveren için geçerlidir. İhbar tazminatının amacı; Eğer çıkış işlemi işveren tarafından yapılıyorsa, işçinin mağdur olmaması için uygulanmaktadır. İşten çıkartılan işçi için, aynı iş yerinde ki çalışma süresi baz alınarak ya ihbar süresi kadar çalışmasına izin verilir, ya da anında çıkarılır ihbar süresinin ücreti peşin olarak kendisine ödenir. Bu durum tam tersi ve işçi istifa etmek istiyorsa, işverenin aniden işçisiz kalmaması ve iş potansiyeli bakımından problem yaşaması adına aynı şartlar işçi içinde geçerlidir.

İşveren arzu eder ise, bir anda istifa eden işçisinin hemen iş yerinden ayrılmasına engel olabilir. İşçisinden çalışma süresini baz alarak, ihbar süresi kadar çalışmasını talep etme hakkına sahiptir. Eğer bu konuda herhangi bir mutabakat sağlanmaz ise, işçi ihbar süresi ücretini işverenine ödeyerek, iş akdini feshedebilir.

Fakat askerlik nedeniyle gerçekleşen fesihler de tabii olduğumuz 4857 Sayılı İş Kanunu‘nda yasal bir düzenleme söz konusu değildir. İşverenin size uyguladığı yöntem de herhangi bir usulsüzlük söz konusu değildir. Askerlik nedeniyle iş akdinizin feshinde ne yazık ki ihbar tazminatına hak kazanamazsınız.