Asgari işçilik nedir?
Özel inşaat işlerinden, ihale konusu işlerden ve devamlı işyerlerinde yapılan işlerden dolayı söz konusu işlerde çalışan sigortalıların Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilip bildirilmediklerinin, prime esas kazanç ve prim gün sayısı bakımından yeterli bildirimde bulunulup bulunulmadığının usul ve esasları Kurumca belirlendiği şekilde araştırılması veya incelenmesi işlemidir.
Asgari işçilik uygulamasının kapsamı nedir?
Gerçek ve tüzel kişi ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluş tarafından malzeme ve işçilik kullanmak suretiyle yapılan inşaatlar
- Kanunda İdare olarak tanımlanan kurum veya kuruluşlar tarafından 4734 sayılı Kamu İhale Kanununa veya 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa göre yani ihale mevzuatına göre ihale veya emanet suretiyle yaptırılan ve işçilik içeren her türlü ihale konusu işler,
- Genel Teftiş Programına alınan işyerleri hakkında işin yürütülmesi için gerekli olan asgari işçilik miktarının tespit edilmesi için yapılan genel denetimler olarak ifade edebileceğimiz sektörler asgari işçilik denetimleri asgari işçilik uygulaması kapsamında yer almaktadır.
İhaleli işlerde asgari işçilik hesaplaması nasıl yapılır?
Kamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar ile bankalar tarafından ihale mevzuatına göre yaptırılan işlerde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından asgari işçilik hesaplaması yapılmaktadır. Bu hesaplama yapılırken öncelikle ihale konusu işin başlangıç ve bitiş tarihleri tespit edilir. İşin bitiş tarihi tam olarak tespit edilemiyorsa, kesin kabul veya noksansız geçici kabul tarihi işin bitiş tarihi olarak kabul edilir. Daha sonra bu iş için ihale makamı tarafından yükleniciye ödenen Katma Değer Vergisi hariç, malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli dahil toplam hakediş tutarına asgari işçilik oranı uygulanır.
Özel inşaatlarda asgari işçilik hesaplaması nasıl yapılır?
Devlet tarafından yapılan inşaatların dışındaki inşaat işlerinin hemen tamamı asgari işçilik denetimine tabidir. Yapı ruhsatı vermeye yetkili merciler, ruhsat verdikleri inşaat işyerlerini Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirirler.
İnşaatın bitiminden sonra ilgili mercilerden yapı kullanma izin belgesi (iskan belgesi) alabilmek için öncelikle Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan ilişkisizlik belgesi alınması gerekir. Sosyal Güvenlik Müdürlüğü, kendisine ilişiksizlik belgesi almak için müracaat edilen işyeri için önce asgari işçilik araştırması yapar. Bu araştırmayı yaparken, önce yapının yaklaşık maaliyetini hesaplar. Hesaplama, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından her yıl açıklanan yaklaşık maaliyet rakamlarına göre yapılır.
Yapının sınıf ve grubuna göre toplam metrekare maliyeti bulunur. Bu maliyete asgari işçilik oranının %25 eksiği uygulanır. Çıkan rakamdan işveren tarafından inşaat süresince bildirilen işçilik tutarı düşüldükten sonra kalan pozitif tutar, işverenin Sosyal Güvenlik Kurumu’na olan fark işçilik borcunu gösterir.
İnşaat işyerinin işvereni, Sosyal Güvenlik Müdürlüğünce hesaplanan fark işçilik borcunu öder veya denetim ister. Denetim istemesi halinde konu Sosyal Güvenlik Müfettişine veya Sosyal Güvenlik Denetmenine intikal eder. Denetim elemanları, söz konusu işle ilgili olarak prim tarife cetvelindeki işçilik oranının tamamını uygularlar. Yani SGK müdürlüğünde yapılan %25 indirim, denetim elemanı tarafından yapılmaz. İşverenler açısından tıpkı ihale konusu işlerde olduğu gibi işçilik hesaplamasının müdürlüklerde yapılması daha avantajlıdır.
Sosyal Güvenlik Müfettiş ve Denetmenleri, ihale konusu ve inşaat işyerleriyle ilgili denetimlerinde, varsa işveren tarafından ibraz edilen işçilik faturalarını da dikkate alırlar. Böylece işverenin ödemek zorunda kalacağı fark işçilik tutarından indirim yapılmış olur.
İlişkisizlik belgesi nedir ve hangi şartlarda verilir?
Asgari işçilik araştırma veya inceleme sürecinden sonra kişilere verilen ve ihale konusu iş ile ilgili teminatın iade edilebilmesi ve özel nitelikteki inşaatı işyerlerinden dolayı yapı kullanma izin belgesi alınabilmesi amacıyla ilgili idareye veya ruhsat vermeye yetkili makama ibraz edilmesi gereken soğuk damgalı belgedir.
Ünite tarafından yapılan araştırma sonucu ilişiksizlik belgesi alınma süreci nasıldır?
Yapılan kontrollerde herhangi bir sorunun tespit edilmemesi veya tespit edilen sorunların giderilmesi halinde normal asgari işçilik oranının yüzde 25 eksiği temel alınarak asgari işçilik ön değerlendirmesi yapılmasının ardından, kontrol aşamasında fiili tespit veya kontrol yapılması gerekirse konu denetim ve kontrolle görevli memurlara intikal ettirilmekte ve konuya ilişkin bir ay içinde işlem yapılarak işveren servisine geri gönderilmektedir.
Yine yapılan işin malzemeli iş olması veya işin Asgari İşçilik Oranlarını Gösterir Tebliğde yer almaması yada tebliğ edilen tutara dayanak işçilik oranına itiraz edilmesi durumlarında konu Asgari İşçilik Tespit Komisyonuna intikal ettirilir.
Araştırma sonucunda yeterli işçilik bildirilmemesi durumunda ne yapılır?
Araştırma işlemi sonucunda yeterli işçilik bildirilmemiş ise tespit edilen asgari işçilik oranı ve fark işçilik tutarı işverene tebliğ edilir. Yapılan tebligata istinaden bir ay içerisinde fark işçilik tutarının ödenmesi veya ödeneceğine dair taahhütname verilip aynı süre içerisinde ödenmesi halinde ilişiksizlik belgesi verilir.
İlişiksizlik belgesine nasıl başvuru yapabilirim?
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun resmi internet sitesi olan, sgk.gov.tr adresinden sırasıyla; “E-SGK ” bölümünü tıklayarak işveren menüsünden İlişiksizlik Belgesi Başvuru bölümünü tıklayarak gerekli işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.