Ara dinlenme çalışma süresinden sayılır mı?
Günlük çalışma süreleri içerisinde, belirli aralıklarla çalışanların yemek, çay ya da diğer ihtiyaçları için işletmeler içerisinde uygulanan sistem ara dinlenme olarak kabul edilmektedir. Peki ara dinlenme süreleri neye göre belirlenir? Ara dinlenme çalışma süresinden sayılır mı? Detaylar yazımızın devamında.
4857 Sayılı İş Kanunu‘na göre 45 saattir. İşçi işyerinde haftalık 45 saat çalışmak gerekiyor.
Konu ile ilgili 4857 Sayılı İş Kanunu ‘nun 68. Maddesi’ nde
Günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak üzere işçilere;
- Dört saat veya daha kısa süreli işlerde onbeş dakika,
- Dört saatten fazla ve yedi buçuk saate kadar (yedi buçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat,
- Yedi buçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat,
Ara dinlenmesi verilir.
Ancak bu süreler, iklim, mevsim, o yerdeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak sözleşmeler ile aralı olarak kullandırılabilir.
Dinlenmeler bir iş yerinde işçilere aynı veya değişik saatlerde kullandırılabilir.
Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz.
İfadelerine yer verilmiştir.
Dilerseniz bunu biraz detaylandıralım.
08:00 – 18:00 saatleri arasında haftanın 5 günü çalışma yapılan bir işletmede bu saatleri baz alacak olursak işyerinde geçirilen saat 10 olarak gözümüze çarpıyor. Ama biraz önce yukarıda paylaştığımız 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 68. Maddesine göre, 7,5 saat ve üzeri olan çalışmalarda minimum bir saat ara dinlenme verileceği ve ara dinlenme sürelerinin gene aynı kanun maddesine göre çalışma süresinden cayılmadığı için 08:00 – 18:00 saatleri arasında haftanın 5 günü yapılan çalışmalar, günlük 9, haftalık 45 saat olarak kabul edilecektir.
08:00 – 16:00 saatleri arasında haftanın 6 günü çalışma yapılan bir işletmede bu saatleri baz aldığımızda işyerinde geçirilen saat 8 saattir. Fakat gene aynı kanun maddesine göre, Dört saatten fazla ve yedi buçuk saate kadar (yedi buçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat, yani 30 dakika ara dinlenme verilmelidir. Ara dinlenme çalışma süresinden sayılmayacağı için günlük çalışma süresi 7,5 saat olacaktır. 6 günün sonunda işçinin bir haftalık çalışma süresi 45 saat olacaktır.
Ara dinlenme saatleri değiştirilebilir mi?
Bir işletmede ara dinlenme sürelerinin hep aynı saatte olacağına dair bir kural bulunmamaktadır. Burada önemli olan husus, ara dinlenmenin yapılıp yapılmaması ile ilgilidir. Burada tüm yetki, dürüst davranma kuralıyla, işverene aittir. İşçileri ile mutabakat sağlamak koşulu ile, ara dinlenme saatlerinde değişikliğe gidebilir. Ayrıca, üretim yapan tesislerde, makina ve üretim planından dolayı ara dinlenme saatlerinde anlık değişiklik yaşanabilir. Bunda herhangi bir sakınca bulunmamaktadır.
Çay molası ara dinlenme midir?
Bu konu sadece ara dinlenme olarak baz alınmıştır. Çay, kahve, yemek farketmeksizin; İşçinin tüm ihtiyaçlarını gidermek için işyerinde düzenli bir şekilde uygulanan tüm molalar ara dinlenme olarak kabul edilmektedir.
Tabi bu makine arızası, üretim problemi ya da işlerin hafiflemesi nedeniyle uygulanan bir süreç değildir. Bir işletmede düzenli olarak olağanüstü bir durum söz konusu değilse sürekli uygulanan molalar ara dinlenmedir.
Örnek vermemiz gerekir ise;
08:00 – 18:00 saatleri arasında çalışılan bir işletmede, günde bir saatten az olmamak şartıyla uygulanan ara dinlenmelere ek olarak öğleden önce 15, öğleden sonra 15 dakika uygulanan çay molası da ara dinlenme olarak kabul edileceği için o işletmede ara dinlenme süresi 1 saat olarak değil, 1 saat 30 dakika olarak kabul edilecektir.
Ara dinlenme aralıksız kullandırılmalıdır.
Genel kural, ara dinlenmelerinin aralıksız olarak kullandırılmasıdır. Ancak, iş yerinin bulunduğu yerdeki iklim, mevsim, gelenekler ve işin niteliği gibi özellikler göz önünde bulundurularak, hizmet akdinde belirtilmek kaydıyla, ara dinlenmesi bölünerek kullandırılabilir.
Fazla mesaide ara dinlenme süreleri
Fazla mesai hesaplanırken ara dinlenmesi hesaba katılmamaktadır. Ara dinlenmesi çalışma süresinden sayılmaz.
Örnek vermek gerekir ise; 08:00-20:00 saatleri arası çalışan bir işçi, günde bir saat ara dinlenmesi ve otuz dakika çay molası kullanıyor ise günlük çalışma süresi 12 saat değil, 10.5 saattir.
Yani işçinin günlük iki saat değil, bir buçuk saat fazla mesai hak edişi söz konusudur.
Bknz: Fazla mesai hesabı nasıl yapılır?
Özetlememiz gerekir ise şayet;
Bir işletmede, 4857 Sayılı İş Kanunu‘nun 68. maddesine göre işçilere ara dinlenme verilmesi zorunludur. Ara dinlenme süreleri işletmenin günlük çalışma sürelerine göre hesaplanıp, işçilerin bundan aralıksız bir şekilde faydalanması sağlanmalıdır. Ayrıca işletme içerisinde, arzu edilirse günlük ara dinlenme sürelerine ek olarak çay ya da kahve vb. şeklinde ekstra ara dinlenme süreleri verilebilir. İşletme içerisinde kullanılan tüm ara dinlenmeler 4857 Sayılı İş Kanunu‘nun 68. maddesine göre, çalışma süresinden sayılmayacaktır.
