Ülkemizin kanayan yaralarından bir tanesi de insanların günlük çalışma süreleridir. Bazı iş platformlarında öyle absürt ilanlar görüyoruz ki, şaşırmamak elde değil. Tabi ki tüm işverenleri suçlamak söz konusu değil ama ne yazık ki bu durum ülkemizin gerçeği. Kurumsal şirketlerde nadiren gözüken bu durum ne yazık ki, küçük işletmelerde oldukça fazla rastlanıyor. İşsiz kalmamak uğruna bir takım fedakarlıklar yapan ve bu duruma ses çıkarmayan binlerce çalışanın olduğuna eminiz. Tabi ki düzeni boz, bu sisteme boyun eğme diyebiliriz ama ne yazık ki hayatın gerçeklerini de göz ardı edemiyoruz. Bu yazımız da Adana’dan bizlere ulaşan sevgili Zehra hanım sayesinde tüm okurlarımıza Günlük çalışma süreleri hakkın bilgilendirme yapacağız. Günlük çalışma süresi kaç saattir? Günde kaç saat çalışılırsa hafta tatiline hak kazanılır, haftalık çalışma süresi ne kadardır? Detaylar yazımızın devamında.
Günlük çalışma süresi kaç saattir?
Günlük çalışma süresini hesaplamadan önce, bilmemiz gereken bir şey; haftalık çalışma süremizin maksimum 45 dakika ile sınırlı olduğudur.
Bu 45 dakikayı işverenler haftanın belirli günlerine yayarak uygulayabilir. İşveren mevcut 45 saati bir haftaya eşit olarak yaymalıdır ve burada dikkat edilmesi gereken husus günlük çalışma süresinin maksimum 11 saat olmasıdır. Günlük 11 saati aşan koşullarda çalışma yapılması hukuken kanuna aykırıdır.
4857 Sayılı İş Kanunu‘nun 63 maddesi’nde bu konu net bir şekilde hükme bağlanmıştır.
Madde 63 – Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırk beş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır.
İlgili kanun maddesi’nde;
Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde on bir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir.
İfadelerine yer verilmiştir.
Kanun maddesi’nden anlaşılacağı gibi,
- Haftalık çalışma süresi maksimum 45 saat ile sınırlıdır.
- Günlük çalışma süresi maksimum 11 saat ile sınırlıdır.
- Çalışma süreleri haftanın günlerine eşit olarak dağıtılmalıdır
Örnek:
- Günde 7,5 saat çalışma ile haftanın 6 günü çalışma yaparak 45 saat doldurulabilir. Bunun neticesinde işçiye bir gün hafta tatili verilir.
- Günde 9 saat çalışma ile haftanın 5 günü çalışma yaparak 45 saat doldurulabilir. İşçi bunun neticesinde haftanın iki günü izinli olacaktır.
- Günde 11 saat çalışma ile haftanın 4 günü çalışma yaparak 45 saat doldurulabilir. İşçi bunun neticesinde haftanın üç günü izinli olacaktır.
45 saat çalışan hafta tatilini hak eder.
Yukarıda ki şartları yerine getiren ve 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 63. maddesi ile hüküm altına alınan çalışma sürelerini tamamlayan işçi hafta tatilini hak etmektedir.
4857 Sayılı İş Kanunu‘nun 46. maddesi’ne göre; Aynı Kanunun 63. maddesi’nde belirlenen sürelerde çalışan işçilere ile yedi günlük yani bir haftalık bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmi dört saat dinlenme yani hafta tatili izni verilmelidir.
4857 Sayılı İş Kanunu madde 46.
Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.
Yemek süreleri çalışma sürelerinde dahil edilir mi?
Genel olarak insanların kafalarında soru işareti yarattığı için bu konuya da değinmek istiyoruz.
Bilindiği gibi, iş yerlerinde çalışma süresi;
- 4 saat ve daha az süren işlerden en az 15 dakika,
- 4 saatten çok ve 7,5 saate kadar süren işlerde en az 30 dakika,
- 7,5 saatten çok süren işlerde en az 60 dakika,
Ara dinlenmesi verilmesi zorunludur.
Yemek molası bir ara dinlenme süresi olarak belirlenmiştir ve yemek yediğiniz süre 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 68. maddesi gereğince çalışma süresinden sayılmamaktadır. Bu neden ile işvereninize herhangi bir yaptırımda bulunmanız söz konusu değildir. Yemek arası çalışma süresinden sayılır mı?
Bu konuda bir kaç örnek vermemiz gerekir ise şayet;
08:00 – 16:00 saatleri arasında çalışan işçinin en az 30 dakika ara dinlenmesi yapması kanun bazında zorunludur. Normal şartlarda hesap yaptığınız zaman iş yerinde geçirdiğiniz vakit 8 saattir ama ara dinlenmeler hesaba dahil edilmediği için 7,5 saat olarak işlem yapılacaktır.
08:00 – 18:00 saatleri arasında çalışan işçinin en az 60 dakika ara dinlenmesi yapması kanun bazında zorunludur. Normal şartlarda hesap yaptığınızda işyerinde geçirdiğiniz vakit 12 saattir ama ara dinlenmeler hesaba dahil edilmediği için 11 saat olarak işlem yapılacaktır. Bknz: Ara dinlenme çalışma süresinden sayılır mı?
Bknz: Çay molası çalışma süresinden sayılır mı?
Haklı neden ile iş sözleşmenizi feshedebilirsiniz.
Eğer günlük çalışma süreleriniz yukarıda belirttiğimiz sürelerden fazlaysa ya da gerekli olan ara dinlenmeler konusunda problem yaşıyorsanız arzu ederseniz iş sözleşmenizi haklı neden ile feshedebilirsiniz. İspat yükü sizde olmak şartı ile noter kanalı ile işvereninize bir bildirim yaparak iş sözleşmenizi 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 24. maddesine istinaden feshedebilirsiniz. Yapılan bu fesih sonucunda kıdem tazminatına hak kazanacak ayrıyeten prim şartlarını yerine getirdiğiniz taktirde işsizlik maaşından da faydalanabilirsiniz.
Ayrıca, ara dinlenmeler konusunda problem yaşamıyor bu sefer de fazla mesai konularında sıkıntı yaşıyorsanız bu sefer de iş sözleşmenizi gene 24. madde gereği haklı neden ile feshedebilirsiniz. Onayınız olmadan hiçbir işveren sizi zorla fazla mesai yapmaya zorlayamaz. Bknz: Zorla fazla mesai yaptırılamaz
Fazla mesai 270 saati geçemez.
İşçinin işverene fazla çalışma ile ilgili onay vermesi, onu anlamsız saçma sapan saatlerde mesaiye zorlayacağı anlamına gelmemektedir. Yukarıda da belirttiğimiz gibi günlük çalışma süresi fazla mesailer ile birlikte maksimum 11 saattir. Ayrıca, işçinin bir takvim yılı içerisinde yapacağı fazla mesai süresi 270 saat ile sınırlıdır. İşçinin onayının olması, işverenin fazla mesaileri zamanında ödemesi bir şeyi değiştirmemektedir. Bknz: Fazla mesai onay dilekçesi
