İşyerinin kapatılması halinde işçinin hakları
Soru: Merhaba, bugün yönetim kurulu kararı ile iş yerimizin kapatılacağını öğrendik. Fakat biz bu ani karar sonrasında büyük bir şok yaşıyoruz. Bir tarafta alınan bu ani karar neticesinde işsiz kalma stresi diğer tarafta ise ister istemez mevcut haklarımı alıp alamayacağımız konusunda kafamızda bir sürü soru işareti mevcut. Sizden bu konu ile ilgili yardım talebim olacak. İş yerinin kapatılması halinde işçinin hakları nelerdir? İş yerinin kapatılması halinde biz işsizlik maaşı alabilir miyiz? Senelik izin haklarımızı işveren öder mi? Yoksa sadece kıdem tazminatımızı mı ödeyecek? Bana geri dönüş yapabilirseniz çok sevinirim. Hepimiz adına şimdiden teşekkür ederim.
Cevap:
Merhabalar,
İş yerinin çeşitli nedenlerden ötürü kapatılması çalışma hayatımız da oldukça sık rastladığımız bir durumdur. Tabiki işçi nazarında bu durum oldukça üzücü ama işyerinin hangi nedenden ötürü kapatıldığı işçiyi çok ilgilendirmemektedir. İşçi görev yaptığı iş yeri hangi nedenden ötürü kapatılır ise kapatılsın bir takım haklara sahiptir. Yani işveren ister keyfi ister zorunlu nedenlerden ötürü bir işyerini kapatıyor ise, işçilere karşı sorumluluklarını da yerine getirmek durumundadır. İşyerinin kapatılması halinde işçinin hakları nelerdir? İşyerini kapatan işçi işçilere tüm haklarını ödemek zorunda mı? İsterseniz bunu detaylandıralım.
İşyerinin kapatılması ve ihbar tazminatı
Hepimizin bildiği gibi, belirsiz süreli iş sözleşmesine tabii olarak çalışan her işçi için, deneme süresi haricindeki süreçte yapılacak olan sözleşme fesihlerinde tarafların birbirlerine bildirim yapması gerekmektedir.
4857 Sayılı İş Kanunu madde 17
Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun diğer tarafa bildirilmesi gerekir.
Bu işçi de olsa, işveren de olsa iş sözleşmesini feshedeceğini yazılı olarak karşı tarafa bildirmek zorundadır. Sizin de iş yeriniz kapandığı için işvereniniz size yazılı bildirim yapmak zorundadır.
4857 Sayılı İş Kanunu‘nun 17. maddesi’ne göre;
İşçinin işyerinde ki kıdemi;
- 0-6 ay arası ise, 2 hafta,
- 6 ay, 1.5 sene arasında ise 4 hafta,
- 1.5 sene, 3 sene arasında ise 6 hafta,
- 3 sene ve üzerinde ise 8 hafta
Bildirim süresi bulunmaktadır.
İşveren işyerinin kapatılması konusunda tüm çalışanlara yukarıda belirtilen süreler öncesinde yazılı bildirim yapmalıdır. Eğer işveren tüm çalışanlara bu bildirimi yapar ise, sözleşme feshinde ekstra olarak ihbar tazminatı ödemeyecektir. Fakat eğer yukarıda belirtilen süreler öncesinde işçilere yazılı bildirim yapmayan işveren, sözleşme feshi gerçekleştiği gün işçilere ihbar tazminatı ödemek zorunda kalacaktır.
Bildirim şartına uymayan taraf, bildirim süresine ilişkin ücret tutarında tazminat ödemek zorundadır. İşveren bildirim süresine ait ücreti peşin vermek suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir.
Eğer tarafınıza ihbar bildirimi yapılır ise, bildirim süresi boyunca her gün iki saat yeni iş arama izniniz bulunmaktadır. Arzu ederseniz bu günlük iki saatlik izninizi, toplu olarak kullanabilirsiniz. Bu izin, işveren tarafından ücretli izin olarak nitelendirilecektir ve herhangi bir şekilde işveren ücretinizden kesinti yapması söz konusu değildir. Ayrıca eğer bildirim süresi içerisinde bu izninizi kullanamazsanız işveren kullanamadığınız izin ücretini yüzde yüz zamlı olarak size ödemek ile yükümlüdür.
4857 Sayılı İş Kanunu madde 27
Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin süresi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse iş arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir. Ancak iş arama iznini toplu kullanmak isteyen işçi, bunu işten ayrılacağı günden evvelki günlere rastlatmak ve bu durumu işverene bildirmek zorundadır.
İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir.
İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde yüz zamlı öder.
Toplu yeni iş arama talebiniz için işvereninize dilekçe ile başvurmanız gerekmektedir. Dilekçe örneği için Toplu yeni iş arama dilekçesi örneği başlıklı yazımıza bakabilirsiniz.
İşyerinin kapatılması ve Kıdem tazminatı
İşyerinin kapatılması işçinin aldığı bir karar olmadığı için fesih işlemi işveren tarafından yapıldığı için işçi kıdem tazminatına hak kazanacaktır. İşçinin işyerinde ki kıdemi bir yıl ve üzerindeyse işyerinin kapatılması durumunda işvereninden kıdem tazminatını tahsil edebilecektir.
İşyerinin kapatılması ve yıllık izin
Olası bir işyeri kapatılması durumunda, işyerinizin kapatılacağı tarihe kadar hak ettiğiniz ama kullanamadığınız yıllık izin süreleriniz tarafınıza nakit olarak ödenmelidir. İşvereninizin kullanılmayan izin süreleri ile ilgili ödeme yapmama şansı bulunmamaktadır.
Yalnız bazı işverenler ihbar bildirimi yaptığı işçileri ile ilgili içeride izinleri olduğu gerekçesiyle senelik iznini de kullandırtıyorlar. Bu uygulama yanlıştır. İhbar bildirimi ile yıllık izinler birbiri ile bağdaştırılamaz. İşçi ihbar bildirimi yapıldığı için öncelik ihbar süresinin bitmesi olacaktır. İşçinin ihbar süresi bittikten sonra ancak kullanmadığı yıllık izin süreleri kullandırılabilir. Bknz: İhbar süresinde yıllık izin kullanılır mı?
İşyerinin kapatılması ve işsizlik maaşı
İşyerinin kapatılması işçinin inisiyatifinde gerçekleşen bir durum değildir. Bu neden ile işçi kendi iradesi dışında gerçekleşen bir durum neticesinde işsiz kalmış olacaktır. İşyerinin kapatılması işten çıkış kodları arasında 17 olarak belirtilmiştir. Bknz: SGK işten çıkış kodları ve açıklamaları 17 yani işyerinin kapanması nedeniyle gerçekleşen fesih işlemlerinde işçi, gerekli prim şartlarını yerine getiriyor ise, işsizlik maaşına hak kazanacaktır. Bknz: 17 koduyla işten çıkarılma
İşsizlik maaşı şartları nelerdir?
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na göre;
- İşsizlik sigortası kapsamında bir iş yerinde çalışırken çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenler,
Hizmet akdinin sona ermesinden önceki son üç yıl içinde;
- 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
- 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
- 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün,
süre ile işsizlik ödeneğine hak kazanmaktadır.
İşsizlik maaşı ile ilgili daha fazla bilgi için İşsizlik maaşı nedir? İşsizlik maaşı şartları nelerdir? başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.
