İş kazası nedir?
Planlanmadan ve beklenmeyen bir olay sonucunda gerçekleşen ve işçiyi ruhen ve bedenen sakatlık ve zarara uğratan olaylara iş kazası denilmektedir.
Hangi durumlar iş kazası olarak nitelendirilir?
- Sigortalının iş yerinde bulunduğu sırada gerçekleşmesi,
- İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş sırasında gerçekleşmesi,
- Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak iş yeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda gerçekleşmesi,
- Emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda gerçekleşmesi,
- Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında gerçekleşmesi,
Yaşanan kazanın iş kazası olarak nitelendirilmesi için yukarıda ki koşullardan birinin gerçekleşmiş olması yeterlidir.
İş kazası sayılan durumlarda ise yapılması gereken şeyler nelerdir?
- Bazı işverenler iş kazalarının boyutlarına göre bu konuda tercih haklarını kullanıyor ve genellikle bildirim de bulunmuyorlar. Fakat, gerçekleşen bir iş kazası sonrasın da, kazanın boyutu ne olursa olsun iş yerinin bağlı bulunduğu kolluk kuvvetlerine derhal bildirim yapılması gerekir.
- Eskiden İş kazası bildirim formu ile hem Sosyal Güvenlik Kurumu’na, hem de Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na ayrı ayrı bildirim yapmak zorundaydık. Artık böyle bir zorunluluğumuz yok. Sadece elektronik ortam da tek bir bildirim yapmamız yeterli.
İş kazası bildirimini işverenler ne kadar sürede yapmalı?
İşverenler olası bir iş kazası durumunda, kazanın oluş günden itibaren üç iş günü içerisinde, İnternet üzerinden Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirim yapmak zorundadır. Bknz: İş Kazası bildirimi nasıl yapılır? Bildirim yapılmadığı taktirde idari para cezasına tabii tutulacaktır. Bknz: İş kazası bildirmeme cezası
Şirket aracı ile yapılan kaza iş kazası mıdır?
Bu kazaların iş kazası olarak sayılabilmesi için;
Kazanın, işe gidiş, geliş ya da işverence görevlendirilen yere gidip gelinirken gerçekleşmesi gerekmektedir. Ayriyeten aracın ruhsat sahibinin işveren olmasına gerek yoktur. Araç kullanım hakkının işverende olması yeterlidir.
4857 Sayılı İş Kanunu’nda, işçinin herhangi bir kazaya maruz kalmaması için, işverenin gerekli önlemleri alması gerektiği ve işçiye önlem amaçlı gerekli talimatları da vermesi gerektiği belirtilmektedir.
Bu açıklama noktasında önerimiz çalışanlara verilen araçlar için mutlaka araç zimmet ve sorumluluk talimatı içeren bir sözleşme imzalatmanız yönündedir. İşverenin bu önleyici sorumluluğu bayağı geniş bir kapsamı teşkil etmektedir. Trafik kazalarında işverenin bu önleyici sorumluluğu yerine getirip getirmediği pratikte çoğu kez zor tespit edilen bir konudur. Olayın durumu ve oluşu bu tür durumlarda çoğu kez belirleyici nitelik taşımaktadır.
Örnek vermek gerekirse, şirketin tahsis ettiği bir araç ile aşırı hızdan dolayı bariyerlere çarparak gerçekleşen bir trafik kazasında işverenin sorumluluğu her zaman tartışılan bir konu olmuştur.
Şirketin çalışanına tahsis ettiği aracın periyodik kontrollerinin yapılması ve kazanın teknik bir arızadan kaynaklanıp kaynaklanmadığı ve bu nedenlerden ötürü işverenin sorumluluğu teknik araştırmalardan sonra ortaya çıkmaktadır.
Fakat araçtaki tüm kontrollerin yapıldığı ve araç kullanıcılarına sorumluluk talimatları sağlıklı bir şekilde teslim edildiği tespit edilirse, işveren bu kazadan sorumlu tutulamaz.
Ciddi bir kaza atlatıp herhangi bir yaralanması söz konusu olmayan çalışanlarınız için, kesinlikle ve kesinlikle olayın tutanaklarını, oluş şeklini ve tespitini temin etmeniz, çalışanınızın iş yeri hekiminiz tarafından genel kontrole tabi tutmanız ve konu ile ilgili Sosyal Güvenlik Kurumu’na iş kazası bildirimi yapmanız gerekmektedir.
Özel aracım iş yerine gelirken kaza yaptım. Bu durum iş kazası olarak kabul edilir mi?
sigortalı işçinin işe gidişi ve gelişi sırasında geçirdiği kazanın iş kazası sayılması için;
- Kazanın gerçekleştiği anda aracın işveren tarafından sağlanması,
- Sigortalının bedeninin yada psikolojisinin özre uğraması,
- Sigortalının bedeninde yada psikolojisinde oluşan özür ile kazanın arasında illiyet bağının bulunması gereklidir.
Sigortalının işe gidişi ve gelişi sırasında meydana gelen trafik kazasının iş kazası sayılması için yukarıda sayılan koşulların birlikte gerçekleşmesi zorunludur.
Örneğin sigortalı işveren tarafından sağlanan araçla değil de kendi özel aracı ile işe gidip geliyor ise yolda geçireceği kaza iş kazası sayılmayacaktır.
Nitekim Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kendi özel motosikleti ile işe gelirken iş yeri dışında yolda geçirdiği trafik kazası sonucu ölen sigortalı açısından olayı iş kazası saymamıştır.
Sigortalının işe gidiş ve gelişi sırasında meydana gelen kazanın, iş kazası sayılıp sayılamayacağı hususunda yaşanan çoğu uyuşmazlık, sigortalı işçinin evi ile servis aracının durduğu yere gidip gelirken veya servis aracının durduğu yer ile iş yerine gidip gelirken geçirdiği kazanın iş kazası sayılıp sayılmayacağı konusundadır. Bunların dışında kendi imkanları ile işe gelip giderken gerçekleşen trafik kazaları iş kazası olarak nitelendirilmemektedir.
Servis ile gerçekleşen kaza iş kazası mıdır?
Biraz önce yukarıda da söz ettiğimiz gibi sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında gerçekleşen trafik kazaları iş kazası olarak nitelendirilmektedir. Burada işverenin sorumluluğu işçilerin yaşadığı kazanın aracın içindeyken gerçekleştiği taktirde ortaya çıkacaktır. İşçi servisten indikten sonra, yolun karşısına geçerken yaşayacağı bir kaza iş kazası olarak nitelendirilmemektedir. Bknz: Servis beklerken geçirilen kaza iş kazası mıdır?
İş yerinde ki intihar iş kazası olarak kabul edilir mi?
İşe giriş kontrol muayene işlemlerinde olaya sadece işçinin fizyolojik durumuyla ilgilenmek yeterli değildir. İşçinin fizik olarak bir işletme de çalışabilmeye uygun olması o işverenin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Özellikle iş yeri hekimi, psikolojik olarak da iş başı yapacak olan işçileri değerlendirmelidir.
İş Yeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı tarafından işletme içerisinde iş akım şeması üzerinden iş yeri ortamını etkileyen, fiziksel, kimyasal, biyolojik durumların değerlendirilmesi yapıldığı gibi, psikososyal etkenlerin de incelemeye alınması gerekmektedir. Olası bir tehlike durumunda önlem alınmalı, işveren bu bu problemi bilmeli ve bilgilendirilmelidir.
İş yerinde ki riskli noktaların belirlenmesi, ya da bu zamana kadar işletmeniz de riskli bölgeler de çalış an işçilerinizin bu tarz psikososyal olumsuzluklara ne kadar maruz kaldıklarıyla ilgili bir çalışma yapılması gerekmektedir. Burada ki amaç sadece işveren bazında para kazanmaya endeksli olmamalıdır, İşveren çalıştırdığı her işçisinin işletme içerisinde psikolojik olarak sağlıklı bir şekilde bulunmasını, iş ve işçi uyumunu sağlayabilmesi ve çalışma ortamında ki sağlıksız koşulların işçilerine vereceği zararları engellemesi gerekmektedir.
İş yerinde gerçekleşen bir intihar olayında işveren iş kazası bildirimi yapmak zorundadır.
Olası bir intihar durumunda, işveren bağlı bulunduğu kolluk kuvvetlerine olay gerçekleşir gerçekleşmez bildirim de bulunmalı, bununla beraber de elektronik ortam da üç iş günü içerisinde iş kazası bildirimi yapmak durumundadır.
İş yerinde geçirilen kalp krizi iş kazası mıdır?
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 2016/21 numaralı Kısa vadeli sigorta uygulamaları konulu genelgesi’ne, ” Sigortalının iş yerinde kalp krizi geçirmesi veya başka bir hastalık nedeniyle ölmesi ya da ruhen veya bedenen hemen veya sonradan engelli hale gelmesi iş kazası olarak kabul edilecektir. (Ek-2) ” Şeklinde hüküm konulmuş ve iş yerinde gerçekleşen kalp krizleri de iş kazası kapsamına alınmıştır.
İş kazası geçiren işçi iş görememezlik ödeneğinden faydalanabilir mi?
Normal şartlarda hastalık ve analık durumunda geçici iş görememezlik ödeneğinden faydalanabilmek için iş görememezlik tarihinden önce geriye doğru son bir yıl içerisinde 90 gün prim gereklidir. Ama iş kazalarında bu tarz bir zorunluluk yoktur. İş kazaları ve meslek hastalıkları kapsamında yapılacak tedavilerde ve iş göremezliğe uğraması halinde geriye dönük prim ödeme şartı aranmaz. İş kazası nedeniyle iş göremezliğe uğrayan sigortalıya her gün için ödeme yapılır. Bknz: Ne kadar Rapor ( istirahat ) parası alabilirim?
