İşçi alacaklarında zamanaşımı süresi ne kadardır?

İşçi alacaklarında zamanaşımı süresi ne kadardır?

Bir işletme içerisinde iş sözleşmesine tabii olarak çalışan işçiler, iş görme edimini yerine getirmeleri halinde, bir takım alacaklara hak kazanırlar.

Çalışan işçiler; Ücret, fazla mesai ücreti, bir yıl ve üzerinde çalışma söz konusu ise, yıllık izin ve kıdem tazminatına, ayrıyeten ihbar tazminatına da ( varsa ikramiye ) hak kazanacaktır.

Ücret nedir?

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 32. Maddesine göre; Ücret,

Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır. İşçi iş görme edimini yerine getirdiği taktirde, işveren işçiye ücretini ödemekle mükelleftir. Bknz: Ücretini alamayan işçi ne yapmalıdır?

Fazla çalışma veya bilinen adıyla fazla mesai işçi ve işveren arasındaki en önemli anlaşmazlıklardan birisidir.

4857 Sayılı İş Kanunu‘nda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırk beş saati aşan çalışmalar fazla çalışma ve haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırk beş saatin altında belirlendiği durumlarda ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve kırk beş  saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışma olarak adlandırılmaktadır.

Ayrıca olası bir iş sözleşmesinin feshi söz konusu olursa, bu sefer diğer alacaklar da gündeme gelecektir.

Bilindiği gibi, iş sözleşmesi devam ederken yıllık izin süresi ücrete dönüştürülemiyor ama iş sözleşmesi hangi nedenden ötürü sonlanırsa sonlansın, ( istifa, ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı hareket vb. ) işçinin ( varsa eğer ) içerideki yıllık izin ücretinin işveren tarafından ödenmesi gerekmektedir.

İş sözleşmesinin sona erdiği tarihe kadar işçinin tüm hak edişlerinin ödenmesi gerekir. Unutulmamalıdır ki, işçinin iş sözleşmesini kendi iradesiyle sonlandırması ya da ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı hareket etmesi sonucunda işyerinden çıkartılması, sadece kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamamasına sebep olur.

Aşağıdaki alacaklar iş sözleşmesi hangi nedenle feshedilirse feshedilsin işçiye ödenmelidir.

• İş sözleşmesinin sona erdiği tarihe kadar çalışılan süre.
• İş sözleşmesi sona erdiği tarihe kadar varsa yapılan fazla mesai ücreti,
• İş sözleşmesi sona erdiği tarihe kadar hak edilen fakat henüz kullanılmayan yıllık izin ücreti,
• Varsa ikramiye vb.

Yukarıdaki ödemelere ek olarak hepimizin bildiği gibi, kıdem tazminatını hak edileceği durumlarda iş sözleşmesinin feshi durumunda, işçiye kıdem tazminatı ödenmelidir. Eğer bildirimli fesih yapılmıyor ise, bu ödemelere ihbar tazminatı da dahil edilmelidir. Bknz: Kıdem tazminatı hakkında her şey

Tabi ki bazı sözleşme fesih işlemlerinde, işçiye ihbar tazminatı ödenmiyor. Detaylar için Bknz: İhbar tazminatı hangi durumlarda ödenmez

İşçi alacaklarında zamanaşımı süresi ne kadardır?

Tabi bir de yukarıda sıraladığımız ödemelerin işçiye zamanında ödenme durumu söz konusu.

İşçinin iş sözleşmesinin feshinden sonra alacakları ile ilgili bir takım kurallar mevcuttur.

İşçinin ücret alacakları 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 32. maddesi‘nde belirtildiği gibi beş yıllık zaman aşımına tabiidir.

İş sözleşmelerinin sona ermesinde, işçinin ücreti ile sözleşme ve Kanundan doğan para ile ölçülmesi mümkün menfaatlerinin tam olarak ödenmesi zorunludur.

Ücret alacaklarında zamanaşımı süresi beş yıldır.

Ayrıca; İkramiye, yıllık izin ücreti ve fazla çalışma ücretleri de bu kapsama dahil edilmektedir.

Zamanaşımı ne demektir?

Alacak davalarında zamanaşımı deyince bir hakkı uzun bir süre talep etmediğiniz takdirde istenebilir olmaktan çıkması demektir.

Alacak hakkını sona erdirmeyip sadece onu eksik bir borç haline dönüştürür ve alacağın dava edilebilme özelliğini ortadan kaldırır. Zamanaşımı, bir istek veya dava hakkının yasada belirtilen süre içinde kullanılmaması halinde usul hukukunca öngörülen biçimde ileri sürülmek koşuluyla borçluya borcunu ödememe olanağı veren bir hukuki savunma yoludur.

Zamanaşımı en az beş yıldır.

İşçi ve işveren arasındaki sözleşmede aksine bir hüküm yoksa genel olarak işçiler, devlet memurlarından farklı olarak; çalıştıkları ayın ücretini, ilgili ayın sonunda talep edip, davaya hak kazanırlar. Aylık ücretler için zamanaşımı, her bir ayın ücretinin muaccel olduğu tarihten itibaren ayrı ayrı işlemeye başlar ve beş yıl sonra zamanaşımına uğrar.

Fazla çalışma, hafta ve genel tatilde çalışma ücretleri ile ikramiye ve sosyal yardımlara ilişkin ücretler doğdukları anda muaccel olur ve bu tarihten itibaren zamanaşımı işlemeye başlar. Tüm bu işçi alacakları için dava açıldığında, davalının zamanaşımı savunması ile karşılaşılırsa, beş yıllık zamanaşımı süresi, davanın açıldığı tarihten geriye doğru hesaplanacaktır.

İşçilerin yıllık izin ücretleri ise, yıllık iznin hak edildiği anda değil, iş sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona erdiği anda muaccel olur. Yıllık izinlerin ücreti ancak iş sözleşmesi sona erdiği anda talep edilebilir ve zamanaşımı da bu tarihten itibaren işlemeye başlar.

Kıdem ve ihbar tazminatlarında zamanaşımı ne kadardır?

İşçilerin ihbar ve kıdem tazminatı ücretleri de yıllık ücretli izin ücretinde olduğu gibi, işçinin ihbar ve kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde iş sözleşmesinin sona ermesiyle muaccel hale gelir ve beş yıl sonra zamanaşımına uğrar. Bknz: Kıdem tazminatında zamanaşımı artık beş yıl

İşçi alacakları ile ilgili nasıl bir yol izlemelidir?

İşçi kendisine ödenmediğini iddia ettiği alacakları ile ilgili, arzu eder ise işverenine ilk önce ödeme yapılmasına dair bir ihtarname çekebilir. İhtarname sonucunda bir sonuç alamaz ise bu sefer dava yolu açıktır. Fakat işçi bu alacakları ile ilgili direk iş mahkemesine dava açamaz. İlk önce arabaluculuk ofislerine başvurması gerekmektedir. Eğer arabuluculuk ofisine başvurmadan dava açmayı denerseniz, davanız reddedilecektir.  Arabuluculuk ofisine yapmış olduğunuzbaşvuru sonrasında, ilgili avukat vasıtasıyla işveren ile bir görüşme sağlanır. Eğer mutabakat sağlanamaz ise, işçi iş mahkemesine dava açabilir. Bknz: İş davalarında ilk durak arabulucular oldu

İşçi alacaklarında zamanaşımı süresi ne kadardır?