1 günlük çalışma ihbar tazminatı doğurabilir

Soru: Merhaba, geçen hafta işe aldığımız bir işçiyi elimizde olmayan nedenlerden dolayı işten çıkarmak zorundayız. İşçinin bu zamana kadar çalışmış olduğu süreler ile ilgili alacakları ödenecektir. İşçiye deneme süresinden dolayı ihbar tazminatı ödenmeyeceğini söyledi patronum. Fakat imzalanan iş sözleşmesinde böyle bir şey yok. Şimdi ben nasıl bir yol izlemeliyim? Yani daha yeni işe girdi işçi, otomatikman deneme süresi kabul edilmiyor mu? Geri dönüşünüzü sabırsızlıkla bekliyor olacağım.

Cevap:

Merhabalar,

Sorunuza istinaden yazımızın başlığında da belirttiğimiz gibi, 1 günlük çalışma ihbar tazminatı doğurabilir diyoruz çünkü genel olarak insanlar bu tarz kısa süreli işe giriş ve çıkış işlemleri esnasında aman nasıl olsa deneme süresindeyiz deyip işin içinden sıyrılmayı tercih ediyor. Evet doğru, eğer imzalanan iş sözleşmelerinde herhangi bir deneme süresi belirtildiyse, işçi ve işveren deneme süresinde iş sözleşmelerini feshetmek isterlerse, birbirlerine karşı herhangi bir bildirim ve tazminat ödemesi yapmadan iş ilişkilerini sonlandırabilirler. Ama ya deneme süresi belirtilmediyse? Dilerseniz ilk önce deneme süresi ile ilgili ufak bir bilgilendirme yapalım.

Deneme süreli iş sözleşmesi nedir?

İş sözleşmesiyle bir iş yerinde çalıştırılmaya başlayan işçinin, iş yerini ve işvereni tanıyarak çalışma koşullarını inceleyebilmesi; işverenin de işçiyi tanıyıp işçinin çalışma sisteminin iş yerine uygun olduğuna karar verebilmesi için, iş sözleşmesine yasada belirtilen esaslara göre konulan süreye, mevzuatımız da deneme süresi denilmektedir.

Taraflar iş başı yapmadan önce, aralarında imza altına alacakları iş sözleşmelerine bu deneme süresi ile ilgili bir madde koyarlar ise, o sözleşme deneme süreli iş sözleşmesi olarak anılacaktır. İşçi ya da işveren, bu süreler içerisinde arzu ederler ise, iş sözleşmelerini bildirim sürelerine riayet etmeksizin, birbirlerine herhangi bir tazminat ödemeden feshedebilirler.

Deneme süresi ne kadardır?

İş sözleşmesinin belirtilen tarafları, bu sözleşmeye deneme süresi koyup koymamakta serbesttir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 15. maddesinde, taraflarca iş sözleşmesine bir deneme süresi konulduğunda, bu sürenin en çok iki ay olabileceği, ancak deneme süresinin toplu iş sözleşmeleriyle dört aya kadar uzatılabileceği düzenlenmiştir. Bknz: Deneme süresi iki ay olmak zorunda mı?

Deneme süresi belirtilmeyen iş sözleşmesinde tarafların yükümlülüğü

Buraya kadar her şey normal. Bir işe girdik, iş sözleşmemizi imzaladık ama oldu ya, biz işverenden memnun olmadık ya da işveren bizden memnun kalmadı ve iş sözleşmemizi sözde deneme süresi içerisinde feshetmek istiyoruz ama yasal yükümlülüklerimize dikkat etmemiz gerekiyor.

İmzalamış olduğunuz iş sözleşmesinde, eğer belirli bir deneme süresi söz konusu ise ve o işyerinde çalışma süreniz o deneme süresini aşmıyorsa, herhangi bir bildirim süresi olmaksızın istifa edebilirsiniz. Kimse size, bunu bana şu kadar süre önce söyleyecektin, kabul etmiyorum. şu kadar çalışacaksın deme şansına sahip değildir. Aynı durum işveren içinde geçerli. İşveren arzu ederse, deneme süresi içerisinde herhangi bir bildirim süresine tabii olmaksızın işçinin iş sözleşmesini feshedebilir.

Ama imzalanan iş sözleşmesinde deneme süresi belirtilmediyse, o zaman işin rengi değişir. 1 günlük çalışma bile tarafların bildirim sürelerine riayet etmesini gerektirir.

Yani şöyle örnek verelim;

Bir sözleşme otomatik olarak düzenlenmemektedir. Dolayısıyla her imzalanan iş sözleşmelerinde de deneme süresi belirtilecek diye de bir kaide bulunmamaktadır. Yani yasa koyucu işçi ve işverene, “ imzalayacağınız iş sözleşmelerinde deneme süresi belirtilmelidir. ” diye bir yaptırımda bulunmamıştır. Bu tamamen tarafların inisiyatifine bırakılmıştır.

Şimdi siz, işinden memnun kalmadığınız işçinin iş akdini bugün itibariyle feshedeceksiniz ama imzaladığınız iş sözleşmesinde deneme süresinin belirtilmediğinden bahsediyorsunuz. Yapacak hiç bir şey yok, işçi ile imzaladığınız iş sözleşmesinde deneme süresini hüküm altına almadığınız için, işçiye bu süre zarfında çalıştığı için ihbar bildirimi yapmak ya da hemen fesih işlemi gerçekleştirmek istiyorsanız, ihbar tazminatını ödemek zorundasınız.

Zaten 4857 Sayılı İş Kanunu‘nun 17 maddesi’nde hüküm altına alınan bildirim sürelerine dikkat edecek olursanız, işi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta sonra ifadelerine yer verilmiştir. Eğer gerçekten deneme süresi zorunlu olsaydı, burada ki ibare 6 ay değil de, deneme süresinden sonra ki ilk 6 ay olurdu. Bknz: İhbar süresi nasıl belirlenir?

Özetlememiz gerekir ise şayet;

Deneme süresi taraflar aracılığıyla sözleşmeye inisiyatif kullanılarak koyulabilecek bir şarttır. Eğer deneme süresi ile ilgili herhangi bir madde iş sözleşmesine koyulmaz ise, 1 günlük çalışma dahi olsa da iki tarafında bildirim sürelerine riayet etmesi gerekmektedir. İşçi iş sözleşmesini feshetmek isterse işverenine, işveren iş sözleşmesini feshetmek isterse işçisine durumu yazılı olarak bildirmelidir. Bildirimde bulunmayan taraf, 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesi‘nde belirtilen oranda tazminat ödemek ile yükümlüdür. Bknz: İhbar tazminatı hakkında merak edilenler